Hallberg Rassy 29 new teak in the cockpit (Dutch)

Nieuw teak in de kuip

Geweldig mooi materiaal dat teak, maar ook best wel kostbaar. Onze HR29 is voorzien van een teakdek. Heel eerlijk, de keuze voor de aanschaf van een Hallberg-Rassy zonder teakdek lijkt een beetje weird, maar ik zou het gerust doen.. (tip: koop er gerust een zonder teakdek!). Om er dan vervolgens waarschijnlijk weer teak op te lijmen, maar dan in 'eilandjes'. Maar dat terzijde.

We kochten onze HR29 met belabberde kuipbetimmering, dus ik heb maar direct vernieuwing gebudgetteerd. Het was nog het originele materiaal: teakfineer op watervast multiplex. Heeft het verbazingwekkend lang gehouden, maar uiteindelijk is er vocht ingekomen, trok het krom en was het einde verhaal. Zowel de banken als de vloerdelen waren gewoon op. 

Oude kuipbetimmering met teakfineer

Ons bouwnummer 93 is nog van de eerste serie Hallberg Rassy 29. De kuip is iets anders geconstrueerd bij hogere bouwnummers, maar ik weet niet vanaf wanneer. Bij de nieuwe liggen de bankdelen op het polyester, bij de oude liggen de achterste delen en de brug voor de kajuit op balkjes. Op zich niets mis mee, maar de mal van de kuip was een beetje vreemd gemaakt, zodat regenwater niet automatisch de kuip in loopt of naar buiten afwatert. Het schijnt ook bij andere typen HR's van die leeftijd zo te zijn.

De zittingen liggen op balkjes.

Slechte afwatering en dus veel bezinksel en met het oude dashboardje

Ook de afwateringsputjes onder de voorste banken zitten net iets te hoog, zodat er altijd een paar millimeter water kan blijven staan. Daardoor bezinkt er zand en andere rommel uit het regenwater onder je bankjes. Je kan er niet bij om het schoon te maken, behalve dan met een hogedrukspuit. Dat kon beter, dus de nieuwere HR29's zijn iets anders gemaakt.

Hoe dan ook, het was op. En dus reden genoeg om er een project van te maken. Ik had het nog nooit gedaan, dus dan moest ik het vast wel kunnen :-) Maar waar begin je dan en hoe pak je dat aan?

Voorbereiding

Ik ben er in de zomer van 2018 mee begonnen. Maar we wilden natuurlijk wel gewoon blijven zeilen, dus ik kon de zittingen er niet afhalen. Dat is overigens wel nuttig, zodat je de panelen kan kopiëren, want NIETS IS RECHT ! En ook niet symmetrisch. Blijkbaar was het begin jaren tachtig nog niet mogelijk om een volledige symmetrische mal te maken, maar dat vind je pas later uit natuurlijk. Dus veel meetwerk, en patroonpapier van de HEMA heeft me ook goed op weg geholpen.

En daarna moet je bedenken hoe je het gaat maken, en hoeveel teak van welke afmeting daarvoor nodig is. Gezien de prijs koop je niet even een lading, het is handig als je dat goed uitgedacht hebt. En omdat ik nu lat-om-lat teak erop wilde, moesten de panelen ook anders geconstrueerd worden. Het was niet even namaken. Voor de stijfheid zijn ze ook wat dikker geworden. 

Doorsnede opbouw teak paneel 

Ik had een houthandel in Arnhem bezocht, maar daar werd ik niet wijzer. Wel had ik plezier van de beschrijvingen die ik vond op de site van de Amsterdamse Fijnhouthandel . Daar heb ik uiteindelijk mijn teak besteld, inclusief twee platen Oukume (watervast marine multiplex). Die platen kon ik natuurlijk niet vervoeren, maar met het zaagplannetje dat ik gemaakt had, hebben we er daar netjes kleine delen van gemaakt. Prima service, maar dat mag ook wel voor 1500 euro hout.

Aan de slag

Ik ben begonnen met de vloerdelen. Min of meer vierkant, dus misschien het eenvoudigst. Nou ja, ze lopen taps toe naar achter. Voor en achter scheelt een centimeter of drie. Dus moet je ervoor zorgen, dat de buitenste latten (die tegen het lijfhout aanzitten, dat zijn de omlijstingen...) ook aan de smalle zijde nog voldoende breedte hebben. Ohja, en het luikoog moet ook nog netjes passen. Nou, dat bleek allemaal briljant te passen met een brede lat in het midden en de rest uitgevuld met de gewone teakdelen. Die lijn heb ik doorgevoerd in de achterste klep en voorste bank, daar bleek het ook mooi uit te komen. 

Om de teakdelen te zagen heb ik een verstekbakje gemaakt voor de twee breedtes die ik gebruikte, 48 en 70 mm. Ik had een paar andere verstekbakjes geprobeerd, maar dat werd helemaal niks. Dan maar zelf iets fabriceren. Een meetlint erin geplakt en haakse en diagonale zaagsnedes erin gemaakt. En gewoon met een scherp handzaagje zagen.

En natuurlijk de eerste beginnersfouten gemaakt. Want als je delen in verstek op elkaar wil laten passen, dan kun je niet één deel 45 graden maken en het andere daar passend op maken! De schuine kant is dan niet even lang, oeps. Dus hoek meten, delen door twee en netjes aftekenen en zuiver zagen. Even oefenen, en dan komt het goed :-)

De Oukumé delen heb ik in twee lagen epoxy gezet. Stel dat het teak ooit ondicht zou zijn, dan zijn ze toch beschermd tegen vocht.

Zelfgemaakte verstekbak

En daarna lijmen met bedding compound van Sikaflex. Voor de worsten heb je een afwijkende en extra grote kitspuit nodig. En dat werkt prima. Ruim opbrengen en dan met een lijmkam netjes verdelen. En dan de delen erin plakken en belasten met gewichten. Dat laatste is nog wel een dingetje, want je zoekt allerlei zware dingen bij elkaar. Maar de delen hebben de neiging om weg te glijden in de kit. Een volgende keer zou ik er spietjes tussen zetten voor de zekerheid. Goed opletten dus, want daardoor zijn er een paar schoonheidsfoutjes ontstaan.

Bedding compound aanbrengen

En daarna kan het inrubberen beginnen met Sikaflex 290 DC Pro. Nu met een gewone kitspuit. En dat kost behoorlijk wat kracht. En je moet verticaal kitten, zodat je voortdurend voor en achter de spuitmond kit omhoog laat komen. Zo zorg je ervoor dat er geen insluiting van luchtbelletjes plaatsvindt. Uiteindelijk leg je zo een heuveltje met kit bovenop iedere voeg. 

Iedereen die weleens met Sikaflex gewerkt heeft, weet dat de zwarte kit ineens overal zit. Om te voorkomen dat het echt een grote bende werd, heb ik een groot deel met tape afgedekt, om vervolgens met een plamuurmesje de voegen glad te strijken.

Hoe voegen van de hoeken is nog een apart trucje. Goed tapen, anders zakt de kit er gewoon weer uit aan de onderkant, en daarna kun je niet even bijkitten als het droog is. Een stukje tape om de hoek werkt heel goed, en dan van onder naar boven volkitten. En de tape gewoon laten zitten dan.

de uitstekende hoeken volkitten met gebruik van tape

Na het verwijderen van de tape na een dag, houd je dan een prachtig heuvellandschap over. En dan kun je gaan schuren. En inderdaad, 290DC Pro is inderdaad schuurbaar alsof het hout is. Ik heb in twee fasen geschuurd, eerst met 60 daarna 180. Eigenlijk was mijn schuurmachine niet eens sterk genoeg. Proberen vlak te houden en met heel weinig druk, anders gaat hij happen. En het wordt een enorme bende met het schuursel van de zwarte kit. Maar oooh wat wordt het mooi!!!

ingerubberd en nog niet geschuurd

En dan de laatste stap: een mooi randje eraan frezen. 

Een randje aan de teakpanelen frezen

Zittingen

En dan de zittingen. Nergens recht, dus goed meten. Ik heb ze symmetrisch gemaakt, in de wetenschap dat dat niet helemaal het geval was in de kuip. 

Overigens heb ik niet alles in de beschreven volgorde gedaan. Je zit eigenlijk steeds met de verschillende delen in een andere fase, je kan gewoon niet alle handelingen voor alle delen tegelijk doen: epoxy opzetten, teak op maat zagen, inbedden, rubberen, schuren. En je moet voldoende ruimte hebben om te werken, drogen, persen etc.. Dus al met al gaat er wel de nodige tijd inzitten. Grove schatting: 80-100 uur inclusief de montage.

Bij de zittingen/banken was het ook een puzzel om ervoor te zorgen dat alle lijnen mooi doorlopen. Ik denk dat je hierin eigenlijk echt de vakman kan herkennen. Je kan hiermee best creatief zijn. Ik heb niet de gemakkelijkste weg gekozen, maar verder vrij straight forward gewerkt. 

Je ziet ook ontwerpen met extra sierlijke bochten en hoeken. Echte kunstwerken soms, hoewel ik op het mijne ook heel trots ben!

meten, meten,meten ...

achterste zittingen, mooie puzzel!

Tussendoor ben ik de nodige keren wezen passen op de boot. Want.. ik had met patroonpapier wel een aardig beeld in 2D, maar de panelen zijn 16mm dik, dus je moet in 3D denken. De kuiprand is namelijk niet verticaal, maar loopt schuin naar binnen.

'in het werk' passend maken

de kuip blijkt niet zo strak, aanpassen dus!

Laatste deel: de voorste bank

Ook dit deel heeft spannende ronde hoeken, die ongelijk zijn. Dus veel passen en meten.

oud en nieuw, wat een verschil!

Plaatsen

Uiteindelijk komt er een moment dat je met je supermooie teakdelen naar de boot rijdt om ze te gaan monteren. Maar nog even wachten: eerst moest het oude eruit gesloopt worden natuurlijk. Het was een regenachtig weekend, dus de kuiptent er (voor het eerst) maar eens opgezet. 

Bij het slopen kom je dan veel viezigheid tegen. En veel gaten. En veel hoogteverschillen. De bankdelen waren uitgelijnd op balkjes, en die blijken allemaal verschillend (nog geen cad-cam vermoedelijk in 1983). Ik had voldoende dikkere teakbalkjes berekend, zodat ik ze allemaal na kon maken. Leuk klusje. Om daarna te zorgen dat ze goed voorgeboord waren om van onderaf te kunnen monteren. Uitmeten in de kuip om ze vervolgens op de juiste plek onder de bankpanelen te kitten en schroeven. Zodat ze daarna vanuit de hondskooi, bakskist en keuken vastgeschroefd konden worden.

balkjes voorboren met de proppenboor

Natuurlijk moesten de deksels van de bakskisten weer met hun scharnieren netjes worden vastgezet. Alles met nieuw RVS materiaal en voldoende kit.

Alleen de zitting voor de kajuit is van buitenaf geschroefd. Voor het eerst met propjes gewerkt. Mooi gereedschap, zo'n proppenboor. Goed de diepte afstellen en dan rustig boren. Goed kijken naar de nerf van het propje en dan erin tikken. Ik heb bij deze geen epoxy gebruikt, later op het dek bij het vervangen van de propjes wel. In het nieuwe teak moet het op de traditionele manier perfect afsluiten.

Vervolgens afsteken in een paar stappen. Met de eerste stap zie je of de nerf naar beneden loopt. Zorg dan dat je vanaf de 'lage kant' steekt. Met een 'dog leg' bijtel kun je heel mooi vlak afsteken en hoef je niet meer te schuren.

Propjes erin en afsteken. Oefening baart kunst.

Resultaat

En het resultaat mag er zijn! Wat knapt je boot daar enorm van op!

Ik denk niet dat het voor iedereen weggelegd is, maar ik zeg weleens gekscherend: "er schuilt een Jozef in ons allemaal". Wanneer je voldoende tijd en ruimte hebt en niet echt een brokkenklusser bent, dan is dit een geweldige uitdaging. Ik zou het zo weer doen! Maar of ik ooit het hele dek ga doen weet ik nog niet.

Klik hier voor de volgende post. Ga naar de vorige post.